ابعاد سنجی دو گیاه گندمی کلیدی جهت ایجاد خط کش بهره برداری از مرتع

اساس تصمیم گیری در مدیریت مراتع، اندازه گیری تولید و میزان بهره برداری از گونه های مرتعی است که معمولا با اندازه گیری گیاهان کلیدی انجام می شود. بررسی میزان بهره برداری مناسب از گونه ها و داشتن روشی دقیق برای اندازه گیری میزان بهره برداری انجام شده از گیاهان، ضرورتی اجتناب ناپذیر است. بدین منظور در مراتع جواهرده رامسر، برای تعیین میزان بهره برداری دو گیاه گندمی چند ساله به عنوان دو گونه کلیدی در طی دو دوره رویشی از روش تعیین ارتباط بین ابعاد گیاه با وزن آن استفاده شد. در طول 32 ترانسکت 100 متری 320 گیاه بالغ از هر یک از گونه های bromus tomentosus و dactylis glomerata به صورت تصادفی انتخاب شد و سپس ارتفاع، قطر تاج، قطر یقه و قطر میانه گیاه برای هر گونه اندازه گیری، گیاه را قطع و سپس در خشک کن با دمای 65 درجه سانتی گراد به مدت دو روز خشک کرده و گونه ها پنج سانتی متر به پنج سانتی متر قطع و توزین شد. ضمن بررسی ارتباط بین ابعاد کلی گیاه با وزن آن، در هر گونه ارتباط بین قطعات پنج سانتیمتری گیاه و وزن آن از طریق رگرسیون ساده نیز مورد بررسی قرار گرفت. سپس بر اساس آن خط کشی تهیه شد که درصد بهره برداری علوفه از طریق ارتفاع را تعیین می کند. در گونه dactylis glomerata در مرحله قبل از حداکثرگلدهی در منطقه قرق، مدل دو بعدی مدلی که دو شاخص ارتفاع و تاج پوشش((r2=0.505 را با هم دارد برای تعیین تولید مناسب است، در مرحله حداکثرگلدهی، رگرسیون چند گانه همراه با دو شاخص قطر تاج و محیط یقه( (r2=0.317برآورد خوبی را از تولید می دهد. در مرحله قبل از حداکثرگلدهی در منطقه چرا، مدل تک بعدی با شاخص محیط یقه با معادله درجه سه( (r2=0.317بهترین مدل است، در مرحله حداکثرگلدهی، مدل تک بعدی با شاخص محیط یقه با معادله درجه سه( (r2=0.348بهترین مدل است، درگونه bromus tomentosus در مرحله قبل از حداکثرگلدهی در منطقه قرق، مدل تک بعدی با شاخص محیط یقه با معادله ترکیبی( (r2=0.256معرفی می شود، در مرحله حداکثرگلدهی ، مدل تک بعدی با شاخص محیط یقه و مدل درجه سه( (r2=0,488بهترین مدل بود. در مرحله قبل از حداکثرگلدهی و قبل از حداکثرگلدهی، مدل تک بعدی با شاخص محیط یقه به ترتیب مدل درجه سه( (r2=0.317و مدل سیگمویید( (r2=0.645بهترین مدل بود. رابطه بین وزن تجمعی و ارتفاع گیاهان در هر دو مرحله رویشی و هر دو منطقه برقرار گردید و طبق ضریب تبیین و معیارهای اعتبار سنجی بهترین مدل برای تعیین خط کش بهره برداری برای گونه dactylis glomerata در مرحله قبل از گلدهی در منطقه قرق، مدل سیگمویید(r2=0.994) است که از آن طریق با این رابطه می توان میزان بهره برداری را مشخص نمود. بهترین مدل برای تعیین خط کش بهره برداری برای گونه dactylis glomerata در مرحله گلدهی در منطقه قرق مدل درجه دو(r2=0.955) است، برای گونه dactylis glomerata در مرحله قبل از حداکثرگلدهی در منطقه چرا مدل سیگمویید(r2=0.996)، در مرحله حداکثرگلدهی مدل توانی (r2=0.979)، برای گونه bromus tomentosus در مرحله قبل از حداکثرگلدهی در منطقه قرق مدل سیگمویید(r2=0.997)، در مرحله حداکثرگلدهی مدل سیگمویید(r2=0.997)، در مرحله حداکثرگلدهی در منطقه چرا مدل معکوس(r2=0.996)، در مرحله حداکثرگلدهی مدل دو(r2=0.999) است. با استفاده از این مدل ها به راحتی می توان تشخیص قریب به یقینی از میزان بهره برداری مراتع منطقه به دست آورد و به عنوان ابزار مناسبی برای ارزیابی بهره برداری از گونه ها و مدیریت بهینه مراتع مورد استفاده قرار گیرد.